“Cập nhật chính sách tài chính xanh tại Việt Nam – Hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0”

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh triển khai các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính (KNK) và thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, việc xây dựng và hoàn thiện chính sách tài chính xanh trở thành một nhiệm vụ trọng tâm. Để cập nhật các văn bản chính sách, công cụ tài chính và định hướng mới nhất trong lĩnh vực này, hội thảo “Cập nhật về tài chính xanh tại Việt Nam hướng tới Net Zero” do Vụ Pháp chế – Bộ Tài chính trình bày đã cung cấp một cái nhìn toàn diện, chính xác và mang tính ứng dụng cao.

Hội thảo nhấn mạnh vai trò của tài chính xanh như một “động lực kép” vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa hỗ trợ thực hiện các mục tiêu quốc gia về chuyển dịch năng lượng, phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn.

1. Tổng quan hệ thống chính sách tài chính hỗ trợ mục tiêu giảm phát thải

Theo nội dung trình bày, hệ thống chính sách tài chính xanh của Việt Nam hiện bao gồm:

• Chính sách tài khóa (thu NSNN, chi NSNN);

• Chính sách phát triển thị trường vốn;

• Tín dụng xanh và tín dụng ưu đãi;

• Thị trường các-bon và các công cụ tài chính liên quan;

• Cơ chế giá điện hỗ trợ năng lượng tái tạo.

Những chính sách này được thiết kế nhằm khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp và địa phương tham gia mạnh mẽ hơn vào quá trình giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

2. Chính sách tài khóa thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính

2.1. Chính sách thu NSNN

Hội thảo cho biết hệ thống thuế Việt Nam hiện có 10 sắc thuế, trong đó nhiều sắc thuế liên quan trực tiếp tới hoạt động giảm nhẹ phát thải, bao gồm:

• Thuế Bảo vệ môi trường;

• Thuế tài nguyên;

• Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nhiên liệu;

• Thuế xuất khẩu – nhập khẩu;

• Thuế thu nhập doanh nghiệp cho các dự án xanh.

Bên cạnh đó, các loại phí và lệ phí bảo vệ môi trường cũng góp phần điều chỉnh hành vi, hạn chế phát sinh chất thải, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình sản xuất sạch hơn

2.2. Chính sách chi NSNN

Luật Ngân sách nhà nước và các thông tư hướng dẫn quy định việc bố trí ngân sách thường xuyên tối thiểu cho hoạt động bảo vệ môi trường, bảo đảm nguồn lực để triển khai các dự án xanh, công trình xử lý rác thải và hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu.

3. Phát triển thị trường vốn xanh – động lực thu hút đầu tư

Hội thảo cung cấp nhiều thông tin cập nhật về trái phiếu xanh, bao gồm:

• Trái phiếu Chính phủ xanh;

• Trái phiếu chính quyền địa phương;

• Trái phiếu doanh nghiệp xanh theo tiêu chuẩn ICMA.

Một số ví dụ điển hình:

• TP. Hồ Chí Minh phát hành 3.000 tỷ đồng trái phiếu xanh cho 11 dự án môi trường;

• EVNFinance phát hành 1.725 tỷ đồng trái phiếu xanh với bảo lãnh quốc tế;

Trái phiếu xanh đang trở thành công cụ quan trọng giúp huy động vốn cho các dự án năng lượng tái tạo, giao thông bền vững, xử lý rác thải và thích ứng khí hậu.

4. Tín dụng xanh và tín dụng ưu đãi – thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi

Hội thảo làm rõ các chính sách hỗ trợ tín dụng xanh theo Luật BVMT 2020, Nghị định 08/2022/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước.
Doanh nghiệp thuộc danh mục phân loại xanh được hưởng:

• Ưu tiên tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi;

• Hỗ trợ đào tạo và quản trị rủi ro môi trường;

• Hỗ trợ lãi suất dự kiến triển khai từ năm 2026.

Ngoài ra, hệ thống tín dụng ưu đãi thông qua Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Quỹ BVMT Việt Nam và Quỹ Đầu tư phát triển địa phương** đang góp phần giảm chi phí đầu tư cho các dự án năng lượng tái tạo, xử lý chất thải và phát triển hạ tầng xanh.

5. Thị trường các-bon – công cụ tài chính quan trọng hướng tới Net Zero

Theo Luật BVMT 2020 và Nghị định 06/2022/NĐ-CP, thị trường các-bon trong nước đang được triển khai với hai cấu phần chính:

• trao đổi hạn ngạch phát thải, và

• giao dịch tín chỉ các-bon.

Ngoài ra, Nghị quyết 98/2023/QH15 cho phép TP. Hồ Chí Minh thí điểm giao dịch tín chỉ các-bon, mở ra cơ hội lớn cho địa phương và doanh nghiệp trong việc huy động nguồn lực xanh

6. Cơ chế giá điện hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo

Hội thảo cũng cập nhật các cơ chế FIT (Feed-in Tariff) cho điện mặt trời, điện gió, điện từ chất thải rắn… được xem là “đòn bẩy” quan trọng khuyến khích đầu tư tư nhân trong phát triển năng lượng xanh, qua đó đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải toàn quốc.

Kết luận

Hội thảo “Cập nhật về tài chính xanh tại Việt Nam hướng tới Net Zero” là diễn đàn quan trọng cung cấp thông tin toàn diện, hệ thống và cập nhật về các chính sách tài chính xanh. Những nội dung được chia sẻ là nền tảng giúp cơ quan quản lý, doanh nghiệp và tổ chức tài chính xây dựng chiến lược chuyển đổi phù hợp, hiệu quả và bền vững; qua đó đóng góp tích cực cho mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam vào năm 2050.