Ths. KTS Nguyễn Toàn Thắng
Phó Chủ tịch UBND phường Hoàn Kiếm
Hệ thống cây xanh đô thị, công viên và vườn dạo có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng sống và phát triển bền vững tại Hà Nội. Việc quản lý hệ thống này hiện đang được phân cấp rõ ràng giữa cấp thành phố và cấp huyện, tuy nhiên có sự điều chỉnh theo mô hình chính quyền hai cấp (thành phố và xã/phường) từ tháng 7/2025. UBND thành phố giao Sở Xây dựng tạm thời tiếp nhận công tác quản lý cây xanh, công viên, vườn hoa do quận/huyện phụ trách trước đây.
Hiện nay, Hà Nội có khoảng 1,8 triệu cây xanh đô thị, 284 công viên, vườn hoa với tổng diện tích khoảng 280ha, chiếm gần 2% diện tích đất tự nhiên. Tuy nhiên, tỷ lệ cây xanh trên đầu người hiện mới đạt 1,93 m²/người, thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn Việt Nam (12–15 m²/người). Điều này ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng không khí, vi khí hậu và sức khỏe cộng đồng.
Thành phố đã có nhiều nỗ lực đầu tư phát triển không gian xanh như xây dựng mới, cải tạo hàng chục công viên, vườn hoa, tiêu biểu như công viên Ngọc Thụy, Long Biên, Thiên văn học, Phùng Khoang,... Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn do quỹ đất hạn chế, sự phát triển đô thị nhanh chóng và bất cập trong cơ chế quản lý.
Nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng một "Thành phố xanh – Thủ đô xanh", bài viết đề xuất 7 nhóm giải pháp quản lý và phát triển hệ thống cây xanh, công viên, vườn hoa:
- Đẩy mạnh đầu tư công viên, vườn hoa theo quy hoạch; tận dụng quỹ đất sau di dời trụ sở, cơ sở ô nhiễm để mở rộng không gian xanh.
- Phân quyền quản lý về xã, phường, tạo điều kiện để địa phương chủ động cải tạo không gian xanh phù hợp với đặc thù từng khu vực.
- Bảo tồn đa dạng sinh học, thiết lập danh mục cây di sản, cây có giá trị sinh thái và lịch sử, đồng thời bảo vệ các tiểu vùng sinh thái đặc trưng.
- Phát triển đô thị sinh thái thông minh, ứng dụng công nghệ xanh và huy động sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp trong việc cải tạo không gian công cộng.
- Lựa chọn loài cây phù hợp với điều kiện sinh thái và đặc điểm từng tuyến phố; thay thế cây già cỗi bằng các loài có tuổi thọ cao, sức sống tốt.
- Huy động nguồn lực xã hội hóa, khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia cải tạo và trồng cây xanh tại khu vực mặt tiền, vỉa hè, khuôn viên.
- Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của không gian xanh; quy định rõ trách nhiệm trong chăm sóc, duy trì cây xanh.
Quy hoạch Hà Nội đến năm 2050 cũng xác định rõ phát triển không gian xanh là một trong những động lực chính để xây dựng Thủ đô hiện đại, văn minh và giàu bản sắc. Mục tiêu đến năm 2030 là đạt diện tích cây xanh đô thị từ 10–12m²/người, phù hợp với tiêu chuẩn quốc gia và đáp ứng nhu cầu sống của người dân.
