Hoạt động của Ngành Xây dựng trong công tác ứng phó với biến đổi khí hậu

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, tác động trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế, phát triển đô thị và an sinh xã hội, ngành Xây dựng giữ vai trò trung tâm trong việc triển khai các giải pháp thích ứng và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Nhằm cập nhật, phổ biến những quy định, lộ trình và nhiệm vụ trọng tâm, Học viện Cán bộ Quản lý Xây dựng và Đô thị tổ chức Hội thảo tập huấn “Giới thiệu văn bản, quy định kỹ thuật và các giải pháp bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu ngành Xây dựng năm 2024”.

Tại hội thảo, Nội dung 06 – Hoạt động của ngành Xây dựng trong ứng phó với biến đổi khí hậu được giới thiệu như một mảng kiến thức trọng tâm, góp phần giúp các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và đội ngũ cán bộ quản lý nắm bắt đầy đủ định hướng, nhiệm vụ và giải pháp của Bộ Xây dựng trong lộ trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.

1. Vai trò của ngành Xây dựng trong ứng phó biến đổi khí hậu

Theo tài liệu hội thảo hoạt động của ngành Xây dựng có liên quan chặt chẽ tới nhiều nguồn phát thải khí nhà kính: từ quá trình sản xuất vật liệu xây dựng, tiêu thụ năng lượng của các công trình, đến hoạt động phát triển đô thị và hạ tầng kỹ thuật. Do vậy, việc triển khai có hệ thống các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu là yêu cầu cấp thiết, phù hợp với cam kết phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam tại COP26.

Ngành Xây dựng đảm nhận ba nhóm nhiệm vụ chính:

• Thích ứng với biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị, hạ tầng, công trình.

• Giảm nhẹ phát thải khí nhà kính thông qua chuyển đổi công nghệ, sử dụng năng lượng hiệu quả và vật liệu thân thiện môi trường.

• Xây dựng, hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao năng lực triển khai cho các địa phương, doanh nghiệp.

2. Các mục tiêu và nhiệm vụ trọng tâm đến năm 2030

Nội dung hội thảo nhấn mạnh các mục tiêu giảm phát thải của ngành Xây dựng đến năm 2030, với tổng mức giảm ước đạt 74,3 triệu tấn CO₂ tương đương. Tỷ lệ phát thải được xác định từ nhiều lĩnh vực, trong đó công nghiệp xi măng và sản xuất vật liệu xây dựng chiếm tỷ trọng cao.

Theo NDC 2022, mức đóng góp giảm phát thải của Việt Nam đã tăng đáng kể, từ 9% lên 15,8% (không điều kiện) và từ 27% lên 43,5% (có điều kiện) so với kịch bản phát triển thông thường. Ngành Xây dựng đóng góp quan trọng trong hai nhóm mục tiêu này.

3. Hệ thống văn bản, chính sách và quy định kỹ thuật

Hội thảo cập nhật đầy đủ các văn bản điều hành của Bộ Xây dựng liên quan đến ứng phó biến đổi khí hậu, gồm:

• Quyết định 385/QĐ-BXD: Kế hoạch hành động ứng phó BĐKH giai đoạn 2022–2030, tầm nhìn 2050;

• Quyết định 1052/QĐ-BXD: Giao nhiệm vụ triển khai tăng trưởng xanh và hiện thực hóa cam kết COP26;

• Các quy chuẩn, tiêu chuẩn ngành: QCVN 09:2017/BXD, tiêu chí đô thị xanh, đánh giá công trình phát thải carbon thấp…

• Các quyết định liên quan tới chiến lược phát triển vật liệu xây dựng, đô thị tăng trưởng xanh, phát triển đô thị thích ứng BĐKH

Những văn bản này tạo hành lang pháp lý quan trọng nhằm quản lý chặt chẽ phát thải, sử dụng tài nguyên hiệu quả và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang vật liệu xanh, công nghệ sạch.

4. Nguồn phát thải chính và định hướng giảm phát thải

Tài liệu hội thảo chỉ rõ các nhóm phát thải khí nhà kính từ ngành Xây dựng:

• Sản xuất vật liệu xây dựng

Chiếm tỷ trọng lớn nhất, đặc biệt trong ngành xi măng với mức phát thải chiếm hơn 40% tổng lượng phát thải VLXD. Các giải pháp được đề xuất gồm:

• Sử dụng công nghệ tiên tiến, tiết kiệm năng lượng;

• Chuyển đổi nguyên liệu, sử dụng vật liệu tái chế;

• Tăng mức tự động hóa trong sản xuất.

• Công trình xây dựng

Lượng phát thải gián tiếp từ tiêu thụ điện chiếm tới 98% tổng phát thải của tòa nhà. Giải pháp:

• Phát triển công trình xanh, tiết kiệm năng lượng;

• Áp dụng vật liệu cách nhiệt, vật liệu phát thải thấp;

• Tối ưu thiết kế theo vòng đời công trình.

• Phát triển đô thị và hạ tầng kỹ thuật

• 100% đô thị loại III trở lên phải lồng ghép nội dung ứng phó BĐKH vào quy hoạch;

• Ít nhất 25% khu đô thị mới áp dụng tiêu chí đô thị xanh và phát thải thấp;

• Tăng cường công tác kiểm kê khí nhà kính trong công trình và đô thị.

5. Kế hoạch hành động trong các giai đoạn tiếp theo

Hội thảo đưa ra danh mục nhiệm vụ chi tiết gồm 31 nhiệm vụ với 20 giải pháp trọng tâm, hướng tới:

• Hoàn thiện hệ thống pháp luật, tiêu chuẩn – quy chuẩn;

• Thí điểm mô hình đô thị, công trình cacbon thấp;

• Triển khai chương trình kiểm kê khí nhà kính và thị trường các-bon thí điểm;

• Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và chuyển giao công nghệ;

• Xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia về phát thải ngành Xây dựng.

Những nhiệm vụ này tạo nền tảng quan trọng giúp ngành Xây dựng nhanh chóng thích ứng, nâng cao sức chống chịu và đóng góp tích cực vào mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.