Cùng với giải pháp kiến trúc xanh, những sản phẩm thiết bị tiết kiệm năng lượng đang được các nhà sản xuất, thi công quan tâm phát triển nhằm hướng người dùng đến những chuẩn mực tiện nghi mới, tiết kiệm năng lượng hơn đồng thời chất lượng thẩm mỹ cũng cao hơn

Vấn đề tiết kiệm năng lượng ở đây không chỉ là ở chính những thiết bị tiêu thụ điện, sử dụng nước mà còn ở những giải pháp bổ sung để tiết kiệm năng lượng, ngoài các thành phần kiến trúc mang tính kết cấu cứng của kiến trúc xanh. Đối với khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa như Việt Nam thì sản phẩm Vườn trên mặt đứng (Vertical Garden) đang là một giải pháp đáng được người sử dụng cân nhắc lựa chọn.

Đầu tiên, Vườn trên mặt đứng này không phải (hoặc không hoàn toàn phải) chỉ là một giải pháp kiến trúc xanh mà là một sản phẩm có thể sản xuất “đóng gói” để cung cấp cho người sử dụng. Trên thị trường hiện nay đang phát triển khá nhiều sản phẩm dạng vườn trên mặt đứng nhưng hầu hết đều là dạng cố định, thi công tại chỗ bởi đội ngũ thi công cảnh quan chuyên nghiệp. Các sản phẩm này thiếu đi tính chất “đóng gói” để người dùng có thể tự mua về, lắp đặt dễ dàng kiểu phong trào “DIY” (do-it-yourself) tự mình làm ở nhiều nước khác đã có trên thế giới. Với sản phẩm Vườn trên mặt đứng, người dùng có thể đến một cửa hàng, lựa chọn và mua về một cái để treo hay đặt ở trong nhà của mình một cách dễ dàng, thuận tiện.

Tường “cây xanh” trang trí tại sân trong

Ưu điểm thứ hai trong khía cạnh tiết kiệm năng lượng của sản phẩm này là hiệu quả trong việc giảm nhiệt độ bề mặt cấu trúc xây dựng và nhiệt độ môi trường cho công trình kiến trúc, giúp giảm tải trọng lạnh của thiết bị điều hòa không khí trong điều kiện khí hậu Việt Nam. Theo nghiên cứu liên kết giữa cơ quan Quản lý Xây dựng, Công viên Quốc gia và Đại học Quốc gia Singapore về tác dụng của bức tường cây xanh cho thấy một bề mặt có bức tường cây xanh có thể giảm đến 8oC so với bề mặt đó bằng giải pháp xây tô, sơn phủ, đồng thời sự chênh lệch nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm của bức tường cây xanh chỉ khoảng 1oC thay vì lên tới 10oC như thông thường.

Không chỉ giúp giảm hấp thụ nhiệt và nhiệt độ bề mặt, bức tường cây xanh còn đóng vai trò giúp giảm nhiệt độ môi trường rất tốt. Thí nghiệm cho thấy trong cự ly khoảng 0,15m so với bề mặt Vườn trên mặt đứng thì nhiệt độ môi trường thấp hơn so với cùng cự ly của bức tường thông thường lên tới 3,3oC (có thể thay đổi tùy thuộc chủng loại cây và giải pháp thiết kế Vườn trên mặt đứng). Khoảng cách 0,15m và độ chênh lệch nhiệt độ 3,3oC nghe qua có vẻ không nhiều, song đối với không gian phòng bên trong sử dụng hệ thống điều hòa nhiệt độ thì độ chênh và khoảng cách này là rất hiệu quả vì nguồn khí tươi trao đổi trở lại bên trong phòng sẽ có nhiệt độ thấp hơn, cũng đồng nghĩa với việc tiết kiệm năng lượng nhờ giảm tải trọng lạnh. Theo thống kê đánh giá của các nhà nghiên cứu từ Canada về vấn đề tiết kiệm năng lượng, mỗi 5,5oC giảm ngoài môi trường, có khả năng giảm 50%-70% mức năng lượng cần để làm lạnh. Như vậy, hiệu quả tiết kiệm năng lượng của giải pháp Vườn trên mặt đứng là rất đáng kể.

Tường cây xanh tích hợp trên mặt đứng

Thứ ba, về góc độ môi trường tiếng ồn đô thị, vốn cũng là một vấn đề rất đáng quan tâm ở những thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, giải pháp Vườn trên mặt đứng cũng có những tác dụng rất đáng chú ý. Cơ quan Quản lý Xây dựng, Công viên Quốc gia và Đại học Quốc gia Singapore đã tiến hành đo lường hiệu quả chống tiếng ồn của bức tường cây xanh thông qua hàng loạt thử nghiệm cho phát âm thanh ở các mức tần số khác nhau, mô phỏng môi trường âm thanh khác nhau (đường cao tốc hay trong khu ở…) và đo kết quả ở phía bên kia bức tường để xác định các mức suy giảm áp suất âm. Kết quả cho thấy trong khoảng tần số từ 125Hz đến 120Hz, bức tường cây xanh có thể làm giảm mức áp suất xuống đáng kể (có thể giảm tới 9,9dB). Ở các tần số càng cao thì hiệu quả hấp thu áp suất âm của bức tường cây xanh càng cao hơn. Đồng thời cũng qua thí nghiệm, hiệu quả hấp thu áp suất âm của dạng bức tường cây xanh cũng là cao nhất nếu so với các loại vật liệu xây dựng khác như bê tông, gạch, kính, thảm…

Với hiệu quả cách âm này thì giải pháp Vườn trên mặt đứng sẽ rất phù hợp để tạo ra môi trường âm thanh tốt ở những nơi cần sự yên tĩnh để nghỉ ngơi, nói chuyện, học tập hay làm công việc đòi hỏi tập trung suy nghĩ. Như vậy, những không gian tiềm năng để sử dụng giải pháp Vườn trên mặt đứng chính là các thể loại công trình như bệnh viện, trường học, nhà ở, văn phòng thiết kế hay là những hội quán cà phê, phòng nghe nhạc…

Thêm một điểm cộng nữa cho giải pháp Vườn trên mặt đứng được đề xuất ở đây chính là tính cơ động, linh hoạt của nó. Có nhiều giải pháp bức tường cây xanh, song khả năng cơ động đạt được của Vườn trên mặt đứng chính là nhờ hệ thống tưới, chăm sóc tự động kết hợp với cấu tạo gọn, nhẹ, với chất liệu bền vững. Sự linh hoạt của giải pháp Vườn trên mặt đứng thể hiện ở đặc điểm có thể đặt trên mặt đất, di chuyển, vận chuyển dễ dàng, thậm chí có thể làm khung treo lên tường ở cả nội và ngoại thất. Mức độ chăm sóc cũng không đòi hỏi quá cao với hệ thống tưới có thể được thiết kế tự động, cùng với thiết bị hẹn giờ và phân thuốc dạng có thể hòa tan vào nước cho phép sử dụng đa dạng và thuận tiện. Cũng cần nói thêm là ở khía cạnh tiết kiệm tài nguyên nước, hệ thống tưới tự động có thể thiết kế hẹn giờ hoặc tuần hoàn với bồn nhỏ đi kèm, cho phép cung ứng nước với lượng vừa đủ và có thể tái sử dụng nhiều lần cho đến khi phải thay nước định kỳ. Thực tiễn giải pháp Vườn trên mặt đứng này đã được sử dụng để phục vụ cho các dạng sự kiện, hay cho nhà ở có diện tích nhỏ, nhờ tính cơ động linh hoạt này. Hãy tưởng tượng về một giải pháp xanh, tiết kiệm năng lượng đơn giản chỉ là ra cửa hàng, mua một Vườn trên mặt đứng theo kích thước phù hợp với diện tích của mình, mang về đặt vào vị trí thích hợp, đổ đầy nước, cắm điện cho hệ thống tự động và … hưởng thụ.

Cuối cùng, một điểm cộng không thể thiếu và cũng hết sức quan trọng của giải pháp Vườn trên mặt đứng là tính thẩm mỹ và khả năng đáp ứng nhu cầu về mảng xanh trong đô thị. Trong không gian chật hẹp của đô thị, rất cần mảng xanh mà lại thiếu diện tích do “tấc đất tấc vàng” thì Vườn trên mặt đứng là sản phẩm phù hợp nhất. Thêm nữa, cũng theo nhu cầu của đời sống hiệu đại, một giải pháp tiết kiệm năng lượng là quan trọng, nhưng nếu giải pháp ấy đẹp nữa thì càng tuyệt vời hơn. Với rất nhiều chủng loại cây lá, thậm chí là các loại hoa, rêu hay cây cảnh, khả năng đa dạng thẩm mỹ theo thị hiếu người tiêu dùng là hoàn toàn khả thi, có thể tạo ra những cảm nhận khác nhau, hoặc rất trật tự kiểu module hóa hoặc um tùm như vườn cây nhiệt đới hoặc cũng có thể là rêu phong hoài cổ. Vườn trên mặt đứng là một sản phẩm hội tụ đầy đủ các yếu tố để có thể hiện diện ngày một nhiều hơn trong các công trình kiến trúc, từ quy mô hoành tráng của một trung tâm hội nghị cấp quốc gia, một sân bay quốc tế cho đến xinh xắn ấm cúng bên ngoài cửa sổ phòng bếp của một gia đình nhỏ. Từ một góc xanh nhỏ của giải pháp Vườn trên mặt đứng, chúng ta hoàn toàn có thể mơ về một tương lai xanh tươi, tiết kiệm năng lượng để sống bền vững hơn, tốt đẹp hơn.

Theo Tạp Chí Kiến Trúc Việt Nam