Với chủ đề “Kiến trúc sư là những người biến đổi đô thị” cho Ngày Kiến trúc Thế giới - 01/10/2012, Liên hiệp Hội Kiến trúc sư Quốc tế (UIA) đã gửi đến các kiến trúc sư (KTS) trên toàn thế giới một thông điệp kêu gọi sự đóng góp nhiều hơn nữa vào phong trào làm cho “Đô thị tốt hơn, cuộc sống tốt hơn” mà Liên Hợp Quốc đã khởi xướng.

Đô thị là sản phẩm sáng tạo vĩ đại của nhân loại trong quá trình phát triển. Đô thị là hiện thân của văn hóa, văn minh, là nơi lưu giữ thông tin, là nơi tụ hội và ra đời những phát minh vĩ đại nhất của loài người. 

(ảnh: Corbis) 

Thế kỷ XXI là thế kỷ của phát triển đô thị, mà trung tâm là khu vực châu Á. Là nơi tập trung dân cư đông đúc nhất hành tinh (với hơn 4 tỷ người, chiếm 60% dân số thế giới), châu Á đang trải qua một quá trình đô thị hóa mạnh mẽ chưa từng có trong lịch sử. Theo thống kê của Liên Hợp Quốc hiện có gần 45% dân số châu Á sống ở đô thị và có 6 trong số 10 siêu đô thị trên thế giới. Châu Á đang có xu hướng hình thành trung tâm của các siêu đô thị. Trong vòng 20 năm trở lại đây, 1,1 tỷ người châu Á đã dời khu vực nông thôn để đến sinh sống trong các TP. Và theo dự báo của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), thì đến năm 2050 sẽ có 62% dân số châu Á sống trong đô thị. Sự thay đổi ấy đang đặt ra những thách thức lớn lao cho chính quyền đô thị, đó là làm sao để có thể phát triển đô thị bền vững; đảm bảo hệ thống hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ tốt; đảm bảo việc làm, nhà ở và giảm nghèo cho cư dân đô thị; phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu… 

Việt Nam là nước đang phát triển, đạt được nhiều thành tựu to lớn trong quá trình đô thị hóa và phát triển kinh tế. Hệ thống đô thị với gần 800 TP, thị xã, thị trấn trải đều trên khắp các vùng miền của Tổ quốc, từ miền núi đến vùng biển đảo đã và đang là động lực phát triển của nền kinh tế đất nước. Tuy nhiên, tỷ lệ dân số sống trong đô thị của chúng ta còn thấp (gần 31%) và phân bố không đồng đều. Đô thị Việt Nam đang đứng trước hai thách thức lớn đó là tốc độ đô thị hóa không đi cùng với chất lượng đô thị. Mặc dù dân số sống trong các đô thị chưa cao, nhưng do phát triển nhanh và thiếu kiểm soát hiệu quả, nên đô thị Việt Nam, nhất là các TP lớn đã bộc lộ những yếu kém làm cản trở sự phát triển đô thị bền vững. Đó là: Hạ tầng kỹ thuật phát triển manh mún, không đồng bộ. Giao thông thường xuyên bị ách tắc; Dịch vụ xã hội như giáo dục, y tế và không gian công cộng vừa thiếu vừa yếu; Chất lượng sống không được cải thiện do môi trường bị ô nhiễm, tỷ lệ người nghèo không có nhà ở, việc làm còn cao; Tệ nạn, tội phạm xã hội có xu hướng gia tăng và trẻ hóa; Thiếu những biện pháp quyết liệt và hiệu quả trong việc phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu, mà Việt Nam là một trong số nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất… 

Là những người được nhân loại giao cho sứ mệnh cao cả là sáng tạo nên kiến trúc đô thị, KTS đang đứng trước vô vàn thách thức. KTS không chỉ là người sáng tạo, mà còn là người tham dự vào quá trình hình thành, đổi thay và phát triển đô thị. Chất lượng đô thị và chất lượng sống của cư dân đô thị có trách nhiệm của KTS. 

Là tổ chức nghề nghiệp của giới KTS, nhân Ngày Kiến trúc Thế giới, Hội KTS Việt Nam kêu gọi các KTS đoàn kết, đồng lòng, lao động sáng tạo để đóng góp nhiều hơn nữa, hiệu quả hơn nữa vào công cuộc xây dựng và phát triển kiến trúc đô thị nước nhà. Chúng ta cần học hỏi, tiếp cận những tư tưởng, xu hướng phát triển đô thị hiện đại và tiến bộ trên thế giới, áp dụng sáng tạo phù hợp với đặc thù văn hóa, bản sắc dân tộc Việt Nam. Trân trọng và giữ gìn phát huy những di sản kiến trúc đô thị của tiền nhân. Nâng cao trách nhiệm xã hội, trách nhiệm nghề nghiệp, bảo vệ sự phát triển bền vững của đô thị cho hôm nay và cho con cháu mai sau. 

Tương lai của đô thị nước nhà đang nằm trong tay chúng ta! Hãy cùng nhau hướng về phía trước, lao động sáng tạo vì một nền kiến trúc-đô thị Việt Nam xanh, hiện đại giàu bản sắc và phát triển bền vững trong thế kỷ XXI. 

KTS Nguyễn Tấn Vạn - Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam

Thep ashui.net