Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, công tác đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) ngày càng khẳng định vai trò then chốt trong việc tạo dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, góp phần cải thiện đời sống nhân dân và bảo đảm quốc phòng – an ninh. Sau ngày đất nước thống nhất, Việt Nam đã chú trọng đầu tư mạnh mẽ cho xây dựng cơ bản nhằm phục hồi và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, do nguồn vốn còn hạn chế, trình độ khoa học – kỹ thuật thấp, công tác quản lý đầu tư xây dựng chưa được chú trọng đúng mức, nhiều công trình chủ yếu dựa vào sự giúp đỡ của các nước bạn như Liên Xô và các nước Đông Âu.
Từ khi đất nước thực hiện công cuộc đổi mới và mở cửa, nền kinh tế Việt Nam đã có những bước phát triển đáng kể. Cùng với đó, nguồn vốn đầu tư cho xây dựng cơ sở hạ tầng ngày càng tăng, đặc biệt là vốn đầu tư từ Ngân sách Nhà nước (NSNN) và vốn ODA. Nguồn vốn này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình phúc lợi công cộng, thúc đẩy phát triển các ngành kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách luôn là vấn đề được Nhà nước và các địa phương đặc biệt quan tâm, bởi đây là nguồn lực công, cần được sử dụng tiết kiệm, đúng mục đích và mang lại hiệu quả cao nhất.
Là một tỉnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ, Hà Tĩnh có vị trí chiến lược về địa lý, kinh tế, giao thông và văn hóa. Với đường bờ biển dài, hệ thống sông ngòi phong phú, tài nguyên khoáng sản dồi dào và truyền thống lịch sử lâu đời, Hà Tĩnh có tiềm năng lớn để phát triển công nghiệp, dịch vụ, du lịch và thương mại. Nhận thức được vai trò đó, trong các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh, đặc biệt là Đại hội lần thứ XVII (2010–2015), tỉnh Hà Tĩnh đã xác định rõ ưu tiên đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội, coi đây là nền tảng để thu hút đầu tư, khai thác tiềm năng và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Những năm gần đây, nhiều dự án trọng điểm sử dụng vốn ngân sách đã và đang được triển khai tại Hà Tĩnh, như: Khu kinh tế Vũng Áng, Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo, mỏ sắt Thạch Khê, hồ chứa nước Ngàn Trươi – Cẩm Trang, khu du lịch biển Thiên Cầm, cùng nhiều công trình giao thông, thủy lợi, trường học và bệnh viện. Những công trình này đã góp phần quan trọng trong việc thay đổi diện mạo kinh tế - xã hội của tỉnh, nâng cao đời sống nhân dân, tạo việc làm, và thúc đẩy thu hút đầu tư.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh vẫn còn nhiều tồn tại và bất cập: cơ chế chính sách còn chồng chéo, thiếu đồng bộ; năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản lý dự án còn hạn chế; công tác quy hoạch chưa gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển; việc phân bổ vốn chưa hợp lý, nhiều thủ tục hành chính còn rườm rà, kéo dài; năng lực thi công của một số nhà thầu còn yếu kém. Hệ quả là nhiều dự án chậm tiến độ, đội vốn, chất lượng chưa cao, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn ngân sách và ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân.
Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý đầu tư xây dựng các công trình sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh là một yêu cầu cấp thiết, vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có giá trị thực tiễn sâu sắc. Đây chính là lý do tác giả lựa chọn đề tài này làm hướng nghiên cứu cho luận văn của mình.
+ Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về đầu tư xây dựng, quản lý dự án đầu tư xây dựng trong nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.
+ Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý đầu tư xây dựng bằng vốn NSNN tại Hà Tĩnh, chỉ ra những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn tới.
+ Kết quả nghiên cứu là căn cứ quan trọng giúp các cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư và các đơn vị thực hiện dự án ở Hà Tĩnh có thể hoàn thiện mô hình quản lý, nâng cao năng lực chuyên môn, sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách bền vững.
* Phương pháp và phạm vi nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở tổng hợp lý luận và thực tiễn về công tác quản lý đầu tư xây dựng. Các phương pháp được sử dụng gồm:
- Phương pháp hệ thống hóa và phân tích tổng hợp: Nhằm làm rõ các khái niệm, nội dung và quy trình quản lý dự án đầu tư xây dựng.
- Phương pháp thống kê, so sánh và đánh giá: Dựa trên các số liệu thực tế của các dự án đầu tư bằng vốn ngân sách tại Hà Tĩnh trong những năm gần đây.
- Phương pháp chuyên gia và thực tiễn quản lý: Kế thừa kinh nghiệm từ các mô hình quản lý dự án hiệu quả ở những địa phương khác.
Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn Ngân sách Nhà nước tại tỉnh Hà Tĩnh, đặc biệt là các công trình thuộc giai đoạn từ năm 2010 trở về trước, qua đó rút ra những bài học kinh nghiệm phục vụ cho công tác quản lý trong giai đoạn hiện nay.
Luận văn được chia thành bốn chương:
Chương 1: Tổng quan về quản lý đầu tư xây dựng; cơ sở lý luận và thực tiễn của công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý các dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách tại Hà Tĩnh.
Chương 4: Đánh giá hiệu quả các giải pháp thông qua nghiên cứu điển hình – Dự án hồ chứa nước Xuân Hoa.
=> Luận văn “Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý đầu tư xây dựng các công trình sử dụng nguồn vốn Ngân sách trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh” là công trình nghiên cứu có tính cấp thiết và thực tiễn cao. Kết quả nghiên cứu của đề tài không chỉ góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản mà còn đưa ra những đề xuất cụ thể, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách Nhà nước tại tỉnh Hà Tĩnh – một địa phương đang có bước chuyển mình mạnh mẽ trong phát triển kinh tế - xã hội.
Việc hoàn thiện công tác quản lý đầu tư xây dựng không chỉ giúp nâng cao chất lượng công trình, tiết kiệm chi phí, đảm bảo tiến độ thi công, mà còn góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và đưa Hà Tĩnh trở thành trung tâm kinh tế năng động của khu vực Bắc Trung Bộ trong thời kỳ hội nhập mới.
Nguyễn Trọng Đô - Tác giả luận văn
