Phú Lương là huyện miền núi phía Bắc của tỉnh Thái Nguyên. Trong đó: Phía Bắc giáp với huyện Định Hóa và huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn; phía Nam giáp thành phố Thái Nguyên và huyện Đại Từ; phía Đông giáp huyện Đồng Hỷ; phía Tây giáp huyện Đại Từ và huyện Định Hóa. Thị trấn huyện lỵ đặt tại thị trấn Đu, cách trung tâm thành phố Thái Nguyên khoảng 20km theo tuyến Quốc Lộ 3 về phía Đông Nam.
Sơ đồ phân vùng quản lý phát triển trong Quy hoạch xây dựng vùng huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên đến năm 2045 là công cụ trực quan và chiến lược, thể hiện định hướng tổ chức không gian phát triển toàn huyện một cách hợp lý, hiệu quả và bền vững. Trên cơ sở đánh giá hiện trạng phát triển kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật, điều kiện tự nhiên và đặc điểm văn hóa – xã hội, sơ đồ đã phân chia huyện Phú Lương thành các khu vực phát triển chức năng cụ thể như: vùng đô thị – công nghiệp, vùng nông nghiệp – sinh thái, vùng bảo tồn và phát triển văn hóa – du lịch. Mỗi phân vùng được xác định với mục tiêu, tính chất phát triển và định hướng quản lý riêng biệt, phù hợp với tiềm năng và vai trò của từng khu vực trong tổng thể phát triển chung của huyện. Sơ đồ này không chỉ là nền tảng để tổ chức không gian phát triển hiệu quả, mà còn là cơ sở pháp lý quan trọng phục vụ công tác quản lý đầu tư xây dựng và hoạch định chính sách phát triển bền vững đến năm 2045.
Phạm vi, ranh giới lập quy hoạch là toàn bộ địa giới hành chính huyện Phú Lương, hiện có 15 đơn vị hành chính gồm: 13 xã, 2 thị trấn. Phạm vi cụ thể:
+ Phía Bắc và Tây Bắc: Giáp huyện Định Hóa.
+ Phía Đông Bắc: Giáp huyện Chợ Mới, tỉnh Băc Kạn.
+ Phía Đông: Giáp huyện Đồng Hỷ.
+ Phía Nam: Giáp thành phố Thái Nguyên.
+ Phía Tây và Tây Nam: Giáp và huyện Đại Từ.
Quy mô diện tích khu vực lập quy hoạch: Toàn bộ diện tích tự nhiên huyện Phú Lương với diện tích 34.979,68 ha (349,79 km2).
Phú Lương có địa hình đồi, núi cao tập trung phía Bắc, Đông, Đông Bắc và phía Tây Nam dốc dần theo hướng Bắc Nam. Khu vực có địa hình thấp nhất ở phía Nam giáp thành phố Thái Nguyên. Những vùng đất tương đối bằng phẳng thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp chiếm tập trung chủ yếu ở phía Nam huyện và phân tán dọc theo các thung lũng tạo ra bởi địa hình chia cắt. Với đặc điểm địa hình như vậy, huyện Phú Lương chia thành 3 khu vực tự nhiên:
+ Khu vực 1: Khu vực có địa hình núi cao, chia cắt mạnh thuộc vùng phía Đông Bắc (Yên Lạc, Yên Đổ, Yên Ninh) giáp huyện Chợ Mới, Bắc Kạn và huyện Đồng Hỷ có cao độ cao nhất 590 và phía Tây Nam (Động Đạt, Phủ Lý, Hợp Thành) có cao độ 435. Độ cao các khu vực đồi núi dao động từ 150 đến trên 400.
+ Khu vực 2: Khu vực có địa hình trung bình, xen kẽ các cánh đồng thuộc vùng phía Bắc giáp huyện Định Hóa gồm xã Yên Trạch, Yên Ninh và phía Tây Bắc là xã Ôn Lương có cao độ dao động từ 75 đến trên 250.
+ Khu vực 3: Vùng có cao độ địa hình đồi núi thấp tập trung ở vùng Đông Nam và vùng trung tâm huyện gồm các xã: Phú Đô, Tức Tranh; một phần xã Yên Lạc, Vô Tranh, Phấn Mễ, thị trấn Đu với cao độ dao động từ 75 đến 120.
+ Khu vực 4: Khu vực có địa hình thấp bằng phẳng thuộc khu phía Nam giáp thành phố Thái Nguyên thuộc hạ lưu sông Cầu, sông Đu gồm: Xã Cổ Lũng; một phần các xã Vô Tranh, Tức Tranh, Phấn Mễ với cao độ dao động từ 30 đến 50.
Quy hoạch xây dựng vùng huyện Phú Lương đến năm 2045 nhằm cụ thể hóa mục tiêu quy hoạch tỉnh Thái Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 để xây dựng huyện Phú Lương phát triển nhanh và bền vững. Là cơ sở để xác định các khu vực phát triển đô thị, các khu vực nông thôn và các khu chức năng trên địa bàn huyện phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, bảo vệ cảnh quan môi trường. Làm cơ sở pháp lý cho công tác chỉ đạo lập kế hoạch quản lý đất đai, thu hút và quản lý đầu tư xây dựng phát triển trên địa bàn toàn huyện.
- Mục tiêu cụ thể:
+ Phấn đấu đến năm 2024 Phú Lương trở thành huyện Nông thôn mới, 100% các xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có từ 03 xã nông thôn mới kiểu mẫu trở lên. Đến năm 2030, duy trì và nâng cao các tiêu chí huyện nông thôn mới, toàn huyện có 6 xã đạt chuẩn xã nông thôn mới kiểu mẫu;
+ Xác định các tiền đề, các nhu cầu phát triển trong giai đoạn từ nay đến năm 2030 và giai đoạn 2031- 2045. Dự báo các xu hướng, kịch bản phát triển của huyện;
+ Đề xuất các định hướng, nguyên tắc phát triển vùng, tạo ra sự phát triển mới, phát triển bền vững; Định hướng phát triển không gian vùng; Đề xuất các phân vùng và định hướng phát triển không gian hệ thống đô thị - nông thôn, hệ thống hạ tầng xã hội, các các khu chức năng trên địa bàn huyện;
+ Hình thành các khu vực sản xuất nông nghiệp tập trung an toàn và hữu cơ có ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số tại những khu vực thuận lợi chuyên canh để hình thành sản phẩm thương hiệu địa phương (OCOP), thương hiệu Quốc gia. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng lâm nghiệp theo hướng bền vững, tăng giá trị sản phẩm lâm nghiệp đi cùng với để bảo vệ môi trường. Từng bước tham gia vào thị trường mua bán tín chỉ carbon giai đoạn 2031-2045.
+ Phát huy thế mạnh của địa phương về văn hóa bản địa, danh lam thắng cảnh, các di tích lịch sử, di sản văn hóa phi vật thể, các vùng sản xuất chè tập trung để phát triển dịch vụ du lịch, nhất là du lịch văn hóa, cộng đồng, trải nghiệm.
+ Từng bước tăng tốc độ đô thị hoá, phát triển đô thị ở các khu vực giáp thành phố Thái Nguyên, khu vực cửa ngõ phía Bắc gắn với các đấu mối giao thông Quốc gia. Trên cơ sở đó đẩy mạnh phát triển lĩnh vực thương mại dịch vụ, hình thành các trung tâm dịch vụ thương mại cấp vùng gắn với chuỗi sản xuất nông lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp làm nền tảng phát triển KT-XH cho một khu vực lớn. Đẩy mạnh thu hút đầu tư phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ góp phần thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
+ Định hướng phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội vùng huyện theo hướng đồng bộ đảm bảo phát huy tối đa các thế mạnh của địa phương và tạo lập sự liên kết cấp vùng linh hoạt và có sự đột phá;
+ Xây dựng thị trấn Đu là trung tâm kinh tế đô thị huyện lỵ của huyện Phú Lương đến 2025 hoàn thiện các tiêu chí đô thị loại IV, thị trấn Giang Tiên phấn đấu đạt tiêu chí đô thị loại IV giai đoạn 2031 - 2045;
+ Phát triển kinh tế xã hội gắn với nhiệm vụ đảm bảo quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Phát triển đi đôi với bảo vệ môi trường, khắc phục các vấn đề tồn tại của môi trường hiện hữu từng bước hướng tới sự phát triển bền vững.
" Với diện tích tự nhiên khá lớn, các hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đang trong giai đoạn được đầu tư, do vậy huyện Phú Lương có nhiều dư địa về đất đai và cơ hội để tổ chức quy hoạch hệ thống đô thị, nông thôn, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, các phương hướng phát triển dịch vụ, du lịch mang tính đồng bộ, đột phá tạo đà cho phát triển.
* Điểm yếu, hạn chế
+ Địa hình phía Bắc đồi núi cao nhiều, độ dốc lớn, chia cắt địa hình tương đối mạnh là một hạn chế để hạ tầng giao thông.
+ Tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp, dịch vụ còn chậm. Dịch vụ du lịch chưa phát triển, chưa gắn với thế mạnh, tiềm năng của địa phương, nhất là một địa phương có đến 6 di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia và 5 di tích cấp Quốc gia.
+ Ngành nông, lâm nghiệp đã đóng góp tích cực vào nền kinh tế của huyện, nhưng ở mức độ chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh. Chưa tạo ra sự đột phá và phát triển bền vững dựa vào rừng. Chưa quan tâm và có kế hoạch tham gia vào thị trường mua bán tín chỉ Carbon và xu hướng phát triển kinh tế xanh.
+ Tổ chức không gian và phân vùng phát triển của huyện đã có định hình nhưng chưa rõ nét, chưa hình thành trọng tâm kinh tế cấp vùng có tính chất thúc đẩy phát triển cho toàn huyện. Chưa tạo được hành lang kinh tế theo trục Bắc Nam thông qua QL 3, đường Thái Nguyên – Chợ Mới. Trục phát triển ngang hướng Đông Tây chưa hình thành.
+ Hệ thống hạ tầng xã hội của huyện về cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu trước mắt. Tuy nhiên, huyện còn thiếu những công trình văn hóa, giáo dục có quy mô đạt chuẩn. Thiếu các trung tâm vui chơi giải trí.
+ Tốc độ phát triển mạng lưới hạ tầng khu dân cư, khu đô thị còn chậm. Chưa thu hút được nhà đầu tư quan tâm vào lĩnh vực phát triển bất động sản, thương mại, du lịch.
+ Kết cấu hạ tầng phát triển nhưng chưa đồng bộ. Một số đoạn của các tuyến đường Quốc lộ, tỉnh lộ dân cư được hình thành từ lâu, khó có khả năng mở rộng, tái thiết dẫn tới hạn chế sự phát triển. Tuyến đường Thái Nguyên-Chợ Mới chưa đóng góp rõ nét vào sự phát triển chung.
+ Các công trình đầu mối HTKT chung chưa hình thành. Tỷ lệ nước thải, rác thải được xử lý ở mức thấp. Huyện chưa có công trình xử lý nước thải, rác thải đảm bảo hợp vệ sinh. Chưa có nhà tang lễ, công trình hỏa táng, nghĩa trang cấp huyện."
- Bản vẽ QH-03: Sơ đồ phân vùng quản lý phát triển Quy hoạch xây dựng cùng huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên đến năm 2045.
(Huycuong - ACUD24)
