Better Mobility Toward Competitive and Livable Jakarta – Kinh nghiệm phát triển TOD và hệ thống MRT

Trong khuôn khổ chương trình hợp tác phát triển giao thông đô thị giữa Hà Nội và TP. Jakarta, hội thảo “Better Mobility Toward Competitive and Livable Jakarta” được tổ chức nhằm chia sẻ các mô hình hiệu quả trong phát triển hệ thống đường sắt đô thị (MRT) và quy hoạch đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD). Sự kiện do PT MRT Jakarta trình bày tại Hanoi MRB Conference, mang đến các bài học thực tiễn từ Indonesia – quốc gia đã ứng dụng thành công MRT như động lực tạo nên một đô thị cạnh tranh, đáng sống và phát triển bền vững.

Hội thảo tập trung làm rõ những thách thức lớn về đô thị và giao thông tại Jakarta, bao gồm: hạ tầng đi bộ chưa an toàn, thiếu không gian công cộng, ùn tắc giao thông nghiêm trọng, sử dụng đất manh mún và phân mảnh, cùng tình trạng phụ thuộc vào phương tiện cá nhân. Trên cơ sở đó, MRT Jakarta đã đề xuất cách tiếp cận mới: sử dụng giao thông công cộng làm chất xúc tác cho tái thiết đô thị, kích thích tăng trưởng kinh tế và hình thành lối sống đô thị mới

1. MRT Jakarta – hạt nhân của tái cấu trúc đô thị hiện đại

Tại hội thảo, PT MRT Jakarta trình bày 3 nhiệm vụ cốt lõi theo quyết định của Thống đốc Jakarta:

• Phát triển và quản lý hạ tầng MRT

• Vận hành – bảo trì toàn hệ thống

• Phát triển kinh tế – TOD và khai thác thương mại

Nhờ vai trò kép này, MRT không chỉ là hệ thống vận tải mà còn là động lực tái cấu trúc các khu vực xung quanh, với mục tiêu tăng khả năng tiếp cận, nâng cao chất lượng sống và thúc đẩy hình thành các không gian công cộng chất lượng cao.

2. Quy hoạch TOD – công cụ tạo dựng đô thị đáng sống

Một trong những nội dung trọng tâm của hội thảo là cơ chế quản lý TOD tại Jakarta. Theo đó, PT MRT Jakarta được chỉ định là TOD Area Operator tại 8 khu vực quanh tuyến North–South của thành phố. Vai trò này bao gồm:

• Đề xuất Urban Design Guidelines (UDGL);

• Quản lý phát triển hạ tầng công cộng trong khu TOD;

• Điều phối giữa chính quyền, nhà đầu tư và cộng đồng;

• Khuyến khích tăng mật độ xây dựng (FAR) để tối ưu hóa sử dụng đất;

• Đảm bảo mọi dự án phù hợp định hướng phát triển đô thị bền vững.

Cơ chế TOD được trình bày như một công cụ “Value Capture” hiệu quả, giúp:

• Tăng giá trị bất động sản quanh nhà ga;

• Tạo nguồn thu cho thành phố từ chia sẻ lợi nhuận, thuế, và thương mại;

• Tái đầu tư trở lại cho hạ tầng, tiện ích công cộng và cải tạo đô thị.

3. Các dự án cụ thể – minh chứng cho quá trình chuyển đổi đô thị

Hội thảo giới thiệu nhiều dự án TOD đã hoàn thành và đang triển khai tại Jakarta, như:

• Plaza Transit Stasiun Karet,

• Pedestrian Tunnel – Plaza UoB,

• Hệ thống skybridge kết nối đa phương thức,

• Cải tạo đường đi bộ và “pedestrianization”,

• Các khu mixed-use như Lebak Bulus và Blok M.

Những dự án này góp phần hình thành các “điểm đến đô thị” mới – nơi người dân ưu tiên đi bộ, sử dụng giao thông công cộng và tận hưởng không gian sinh hoạt chất lượng cao.

4. Bài học cho Hà Nội và các đô thị Việt Nam

Từ mô hình thành công của Jakarta, hội thảo đưa ra một số khuyến nghị giá trị:

• Cần có một đơn vị đầu mối mạnh để điều phối TOD và tích hợp hệ thống vận tải;

• Tăng cường hợp tác giữa chính quyền – doanh nghiệp – cộng đồng trong phát triển hạ tầng;

• Xây dựng cơ chế giá trị gia tăng từ đất để tái đầu tư bền vững vào giao thông công cộng;

• Xem MRT như công cụ tái thiết đô thị, không chỉ là phương tiện vận tải.

Hội thảo nhấn mạnh rằng Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh có nhiều cơ hội để kế thừa mô hình Jakarta nhằm phát triển các khu TOD hiện đại, góp phần xây dựng đô thị xanh – thông minh – đáng sống trong tương lai.

Nguồn: Better Mobility Toward Competitive and Livable Jakarta – Kinh nghiệm phát triển TOD và hệ thống MRT

Tác giả: Metro Jakarta