Tài liệu hội thảo “Giải pháp quản lý phát triển làng đô thị trong bối cảnh mới” do TS. Lê Quỳnh Chi, Bộ môn Quy hoạch – Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, biên soạn, là một nghiên cứu chuyên sâu, toàn diện và có ý nghĩa thực tiễn cao về phát triển nông thôn – làng xã trong thời kỳ đô thị hóa mạnh mẽ. Với nền tảng lý luận được xây dựng từ các chủ trương, nghị quyết lớn của Đảng và Chính phủ, tài liệu không chỉ phân tích đúng bối cảnh mà còn gợi mở nhiều hướng tiếp cận mới, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững của Thủ đô Hà Nội nói riêng và các đô thị Việt Nam nói chung.
Mở đầu, tác giả trình bày bối cảnh chung về quy hoạch xây dựng nông thôn gắn với đô thị hóa – định hướng xuyên suốt của Nghị quyết số 19-NQ/TW và Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Tài liệu làm rõ 19 tiêu chí nông thôn mới, các yêu cầu đặt ra trong giai đoạn 2021–2025, đồng thời chỉ ra những bất cập trong quá trình triển khai: hệ thống hạ tầng chưa đồng bộ, cảnh quan bị bê tông hóa, nhà ở thiếu kiểm soát kiến trúc, không gian xanh – mặt nước bị thu hẹp và ảnh hưởng ngày càng lớn của biến đổi khí hậu.
Một điểm nhấn quan trọng của tài liệu là phân tích sâu sắc thực trạng các làng đô thị ven Hà Nội, nơi chịu tác động trực tiếp của tốc độ đô thị hóa nhanh. Tác giả chỉ rõ những vấn đề nổi bật như quá tải hạ tầng kỹ thuật, ô nhiễm nước – rác thải, thu hẹp diện tích cây xanh, suy giảm diện tích mặt nước, cùng sức ép chuyển đổi đất đai và thay đổi cấu trúc làng xã truyền thống. Các minh chứng thực tế như tình trạng ngập úng ở Chương Mỹ, ô nhiễm nước mặt ở làng Chuông, giếng làng mất chức năng sinh hoạt… cho thấy những thách thức cấp bách cần được giải quyết.
Tài liệu đề xuất hệ thống các giải pháp quản lý phát triển làng đô thị theo hướng bền vững về môi trường, nhấn mạnh mô hình “làng xanh thích ứng khí hậu”. Trong đó, các giải pháp nổi bật gồm: tăng cường thu – thoát – trữ nước mưa; bảo tồn hồ ao đầm với danh mục 1.734 mặt nước không được san lấp; hình thành hành lang sinh thái ven sông; xây dựng vùng đệm và vùng an toàn; phát triển hạ tầng xanh ở quy mô xã; tổ chức mạng lưới thoát nước dựa trên cấu trúc tự nhiên của làng truyền thống; sử dụng công trình công cộng đa chức năng để ứng phó thiên tai.
Bên cạnh môi trường, tài liệu cũng nhấn mạnh yêu cầu phát triển bền vững về kinh tế, văn hóa – xã hội, trong đó ưu tiên nông nghiệp sinh thái đa mục tiêu và đảm bảo an ninh lương thực. Các chương trình, kế hoạch của Hà Nội về duy trì diện tích lúa, bảo tồn 22 giống cây trồng đặc sản, phát triển nông nghiệp công nghệ cao được trình bày rõ nét như nền tảng quan trọng cho xây dựng làng đô thị hiện đại. Tài liệu cũng phân tích tiềm năng lớn của du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng tại các làng ven đô Hà Nội và nêu bật những điểm du lịch hiện còn hoạt động tự phát, thiếu khác biệt văn hóa – từ đó đề xuất cơ chế phát triển bền vững, gắn cộng đồng địa phương với chuỗi giá trị du lịch.
Nhìn tổng thể, tài liệu hội thảo là một công trình khoa học có giá trị cao, kết hợp giữa lý luận – thực tiễn – giải pháp, giúp định hướng cho các nhà quản lý, nhà quy hoạch và chính quyền địa phương trong việc xây dựng mô hình làng đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, giữ gìn bản sắc văn hóa, đồng thời phát triển kinh tế xanh và nâng cao chất lượng sống của người dân. Đây là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích, góp phần thúc đẩy sự phát triển hài hòa giữa đô thị và nông thôn trên địa bàn Hà Nội trong giai đoạn mới.
"TS. Lê Quỳnh Chi
Bộ môn Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội."
