PGS.TS LƯƠNG TÚ QUYÊN

Khoa Quy hoạch đô thị - Nông thôn Đại học Kiến trúc Hà Nội

Trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, các thành phố đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức môi trường như ô nhiễm, biến đổi khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học. Trước thực trạng đó, việc phát triển đô thị theo hướng sinh thái đang trở thành xu hướng tất yếu, trong đó hệ thống cây xanh công cộng đóng vai trò then chốt.

Bài viết của PGS.TS. Lương Tú Quyên đề cập đến việc ứng dụng tiếp cận sinh thái học trong thiết kế và lựa chọn cây xanh công cộng như một giải pháp thiết thực nhằm xây dựng các không gian xanh bền vững và hiệu quả hơn trong đô thị. Khác với phương pháp trồng cây đơn thuần, tiếp cận sinh thái tập trung vào việc hình thành một hệ sinh thái đô thị tự nhiên, cân bằng và hài hòa với môi trường.

Tác giả phân tích các tiêu chí cốt lõi của đô thị sinh thái dựa trên các mô hình quốc tế như IES, WHO và World Bank, nhấn mạnh sự cân bằng giữa con người và tự nhiên, cách tiếp cận đa lĩnh vực, phát triển bền vững, giao thông thân thiện và vai trò của cộng đồng. Đây chính là nền tảng cho việc thiết kế cây xanh đô thị theo hướng sinh thái.

Về mặt giải pháp thiết kế, bài viết đề xuất:

1. Quy hoạch cây xanh theo chức năng sinh thái, gồm các loại hình như:

- Lá phổi xanh: công viên, rừng đô thị.

- Hành lang xanh: cây xanh dọc sông, đường.

- Vành đai xanh: giới hạn sự mở rộng đô thị và bảo vệ hệ sinh thái.

2. Thiết kế đa tầng, đa tán, mô phỏng cấu trúc rừng tự nhiên với tầng cây gỗ, tầng cây bụi, cỏ và cây leo nhằm tăng cường đa dạng sinh học, cải thiện vi khí hậu và cảnh quan đô thị.

3. Ứng dụng hệ thống thoát nước sinh thái như vườn mưa, mái xanh, tường xanh để giảm ngập lụt, xử lý nước mưa tại chỗ và cải thiện chất lượng nước.

Về mặt lựa chọn loài cây, các giải pháp sinh thái bao gồm:

+ Ưu tiên cây bản địa để giảm chi phí chăm sóc và hỗ trợ hệ sinh thái địa phương.

+ Chọn cây đa chức năng như cây ăn quả, cây có hoa, cây thay lá để tăng lợi ích sinh thái và cảnh quan.

+ Đa dạng hóa loài cây để tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, biến đổi khí hậu.

+ Lựa chọn cây dựa trên đặc tính sinh học phù hợp với điều kiện đô thị như rễ không gây hư hại, chịu khô hạn, sinh trưởng chậm và chống ô nhiễm.

Bài viết kết luận rằng, thiết kế cây xanh công cộng theo tiếp cận sinh thái không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn đóng góp vào việc hình thành hạ tầng xanh đô thị – gồm hệ thống thoát nước, không gian công cộng, hành lang sinh thái và kiến trúc xanh. Chuyển đổi từ thiết kế đơn lẻ sang thiết kế hệ sinh thái tổng thể sẽ là chìa khóa để kiến tạo những đô thị xanh, bền vững và nhân văn, góp phần nâng cao chất lượng sống và phát triển cộng đồng đô thị trong tương lai.