Tài liệu khoa học mà chúng tôi trình bày đề cập đến những thách thức và giải pháp trong quy hoạch, quản lý đô thị hướng tới phát triển bền vững, lấy Thủ đô Hà Nội làm trường hợp nghiên cứu. Trên phạm vi toàn cầu, các thành phố được xác định là những nguồn gây ô nhiễm đáng kể, tiêu thụ năng lượng lớn, tạo ra khí nhà kính, chất thải và tác động mạnh đến môi trường tự nhiên. Việt Nam, trong đó có Hà Nội, không nằm ngoài xu hướng này. Sự phát triển đô thị nhanh chóng đi kèm với nhiều vấn đề tiêu cực như ô nhiễm không khí và nước, gia tăng phương tiện cá nhân, đô thị hóa diện tích đất nông nghiệp, và làm tăng nguy cơ biến đổi khí hậu.

Tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quy hoạch đô thị có tính đến yếu tố bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Theo đó, các nguyên tắc quy hoạch đô thị bền vững có thể được tóm tắt thành bốn điểm chính: sử dụng tài nguyên hiệu quả, thiết kế và quản lý đô thị thông minh, tích hợp khả năng ứng phó linh hoạt với các điều kiện thay đổi, và phân tích các hoạt động đô thị trong các tình huống bất lợi.

Một vấn đề đặc thù mà Hà Nội phải đối mặt là hiện tượng đảo nhiệt đô thị, xảy ra khi các bề mặt xây dựng và bê tông hấp thụ nhiệt từ mặt trời, làm tăng nhiệt độ vào mùa hè và tạo áp lực lên hệ thống năng lượng do nhu cầu làm mát. Tài liệu đề xuất các giải pháp giảm thiểu, bao gồm: tăng cường không gian xanh, tận dụng nước mưa để làm mát, cải thiện lưu thông không khí, và áp dụng cách tiếp cận “Net zero không gian nhân tạo” nhằm hạn chế mở rộng đô thị dàn trải và ưu tiên bảo tồn thiên nhiên trong đô thị.

Ngoài ra, tài liệu cũng nêu bật dấu chân sinh thái của đô thị, bao gồm dấu chân vật lý, dấu chân carbon, dấu chân năng lượng và dấu chân nước. Những chỉ số này phản ánh áp lực của đô thị lên môi trường và tài nguyên thiên nhiên, đồng thời giúp các nhà quy hoạch đánh giá hiệu quả các giải pháp phát triển bền vững.

Tài liệu kết luận rằng, cải thiện chất lượng môi trường sống tại Hà Nội đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, cộng đồng dân cư và các chủ thể liên quan. Quy hoạch đô thị bền vững không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường mà còn tăng cường khả năng phục hồi trước các hiện tượng khí hậu cực đoan, hướng tới xây dựng một đô thị đáng sống, cân bằng giữa phát triển kinh tế, phúc lợi xã hội và bảo vệ hệ sinh thái.

Tóm lại, tài liệu này cung cấp một cơ sở khoa học quan trọng cho việc nghiên cứu và triển khai các giải pháp phát triển đô thị bền vững tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh các đô thị lớn đang chịu nhiều áp lực từ biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế nhanh chóng.

"TS. Emmanuel Cerise

Giám đốc PRX-Vietnam"