Hội thảo: Phát triển đô thị theo mô hình TOD – Kinh nghiệm và định hướng cho Thủ đô Hà Nội

Định hướng xây dựng Thủ đô hiện đại, xanh và thông minh

Trong khuôn khổ Hội thảo khoa học quốc tế về phát triển hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội (HUPI) đã trình bày tham luận quan trọng với chủ đề “TOD – Kinh nghiệm và định hướng phát triển cho Thủ đô Hà Nội”.
Bài trình bày nhấn mạnh vai trò then chốt của mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (Transit-Oriented Development – TOD) trong quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065, hướng tới mục tiêu “Hà Nội – Thành phố của người đi bộ, đô thị xanh, thông minh và bền vững.”

TOD – Giải pháp chiến lược cho đô thị hiện đại

Theo HUPI, mô hình TOD giúp kết nối chặt chẽ giữa quy hoạch giao thông và sử dụng đất, tạo ra các khu đô thị nén, nơi cư dân có thể sinh sống, làm việc và giải trí trong phạm vi 10 phút đi bộ đến nhà ga giao thông công cộng.
Mô hình này mang lại nhiều lợi ích cho Hà Nội:

• Tăng hiệu quả sử dụng đất và hạ tầng đô thị

• Giảm ùn tắc, ô nhiễm môi trường

• Thúc đẩy chuyển đổi từ giao thông cá nhân sang giao thông công cộng (GTCC)

• Nâng cao chất lượng sống, tiết kiệm năng lượng và phát triển kinh tế đô thị bền vững

TOD cũng được xem là chìa khóa để khai thác quỹ đất quanh nhà ga metro, thúc đẩy phát triển kinh tế ban đêm, du lịch và thương mại dịch vụ, đồng thời bảo vệ không gian xanh, di sản và cảnh quan đô thị của Thủ đô.

Nguyên tắc và cấu trúc phát triển hệ thống TOD Hà Nội

Theo định hướng quy hoạch, Hà Nội sẽ hình thành mạng lưới các trung tâm TOD đa cấp, bao gồm:
- Cấp quốc gia/vùng: Các đầu mối lớn như ga Hà Nội, ga Ngọc Hồi, sân bay Nội Bài, đóng vai trò “Core Hub” liên kết vùng.
- Cấp đô thị: Các “Urban Hub” như Tây Hồ Tây, Hòa Lạc, Xuân Mai, Phương Trạch – trung tâm thương mại, tài chính, khoa học và công nghệ.
- Cấp khu ở: Các “Neighborhood TOD” ở vùng vành đai, phục vụ cư dân, dịch vụ cộng đồng, nhà ở và thương mại nhỏ.

Mô hình này cho phép phát triển đa trung tâm gắn kết hệ thống đường sắt đô thị (ĐSĐT), BRT, xe buýt điện và xe đạp công cộng – tạo nên hệ thống giao thông thông minh, kết nối liền mạch, phục vụ toàn thành phố.

Tầm nhìn 2045 – Hà Nội trở thành “Thành phố của người đi bộ”

HUPI đặt mục tiêu đến năm 2030, thị phần giao thông công cộng đạt trên 50%, và đến 2045, đạt trên 60%, khi mạng lưới metro, BRT, waterbus và monorail được hoàn thiện.
Hà Nội sẽ hình thành:

• Hai trung tâm lõi giao thông đa phương tiện: Ga Hà Nội (kết nối Bắc – Nam) và khu vực Nam Nội Bài – Phú Xuyên (Sân bay thứ hai).

• Các chuỗi đô thị TOD dọc sông Hồng và vành đai 4, khai thác tối đa không gian mặt nước, cảnh quan và quỹ đất hai bờ sông.

• Mạng lưới phố đi bộ, kinh tế vỉa hè, hệ thống xe đạp công cộng và không gian xanh đô thị, hướng tới mục tiêu “Walkable City”.

Một số ý tưởng nổi bật trong quy hoạch TOD Hà Nội

• Phát triển đô thị sân bay Nội Bài (Airport City): Trung tâm thương mại, hội nghị, logistics, outlet mall và du lịch quốc tế.

• Khu vực ga Hà Nội: Tái cấu trúc thành trung tâm thương mại – tài chính ngầm, kết nối tuyến metro số 1 và 3, trở thành biểu tượng “bảo tồn và phát triển”.

• Ga Ngọc Hồi: Tổ hợp trung tâm vận tải đa phương thức, logistics và thể thao điện tử (e-sport) mang tầm khu vực.

• Khu vực Tây Hồ Tây – Phương Trạch: Trung tâm tài chính, văn hóa, du lịch, tổ chức sự kiện quốc tế.

• Hòa Lạc – Xuân Mai: Đô thị khoa học – giáo dục, phát triển theo hướng smart city, green city.

Kết luận

Bài tham luận của Viện Quy hoạch  Xây dựng Hà Nội khẳng định:“Phát triển đô thị Hà Nội theo mô hình TOD là bước đi tất yếu để hình thành Thủ đô hiện đại, văn minh, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển.”

Đây không chỉ là chiến lược quy hoạch đô thị mà còn là cam kết của Hà Nội với phát triển xanh, giao thông thông minh và cuộc sống bền vững cho người dân.

Nguồn: Phát triển đô thị theo mô hình TOD – Kinh nghiệm và định hướng cho Thủ đô Hà Nội

Tác giả: TS Le Chinh Truc