Thảo luận về thu hồi và giải phóng mặt bằng trong xây dựng tàu điện ngầm – Trường hợp nghiên cứu: Metro Thâm Quyến
Trong bối cảnh các đô thị lớn tại Việt Nam đang mở rộng mạng lưới giao thông công cộng, đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị, công tác thu hồi đất và giải phóng mặt bằng đóng vai trò then chốt, quyết định tiến độ và chất lượng của dự án. Nhằm cung cấp góc nhìn chuyên sâu, thực tiễn từ các mô hình quốc tế, hội thảo “Thảo luận về việc thu hồi và giải phóng mặt bằng trong xây dựng tàu điện ngầm – Dựa trên kinh nghiệm dự án Metro Thâm Quyến” được tổ chức với mục tiêu chia sẻ chính sách, quy trình, kinh nghiệm và bài học quản lý hiệu quả trong giải phóng mặt bằng quy mô lớn.
Hội thảo tập trung phân tích hệ thống chính sách pháp lý, cơ chế vận hành và phương thức phối hợp giữa chính quyền và đơn vị xây dựng tại Thâm Quyến – một trong những thành phố có tốc độ phát triển hệ thống metro nhanh nhất Trung Quốc. Với quy mô giải phóng mặt bằng lên đến hơn 1,12 triệu m² mỗi năm, cùng thời gian triển khai chỉ trong 3 năm cho các dự án xây dựng kéo dài 5 năm
Thâm Quyến được xem là hình mẫu về tổ chức, điều phối và kiểm soát rủi ro khi thực hiện các dự án hạ tầng trọng điểm.
Trong nội dung hội thảo, các chuyên đề chính được trình bày bao gồm:
Diễn giả phân tích các quy định pháp lý về thu hồi, bồi thường và tái định cư trong các dự án vì lợi ích công cộng; nguyên tắc “công khai – minh bạch – đúng pháp luật”; kiểm soát rủi ro xã hội; cơ chế đánh giá độc lập của bên thứ ba; quy định bồi thường trước – di dời sau. Hội thảo cũng làm rõ việc thiết lập tiêu chuẩn bồi thường đồng bộ, minh bạch nhằm đảm bảo quyền lợi người dân.
Các bước trong quy trình được giới thiệu theo mô hình phối hợp đa cơ quan: chính quyền thành phố, chính quyền quận/huyện, bộ phận điều phối, bộ phận chính sách và đơn vị thi công. Quy trình nhấn mạnh các yếu tố: xác định phạm vi, lập kế hoạch, đàm phán, ký kết, kiểm soát hiện trường và truyền thông – công khai thông tin tới cộng đồng.
Hội thảo cung cấp những minh chứng cụ thể từ Thâm Quyến, như:
Xử lý nhà ở chưa đăng ký quyền sở hữu.
Xác định diện tích và mục đích sử dụng nhà ở khi hồ sơ pháp lý thiếu hoặc không đầy đủ.
Giải quyết vấn đề liên quan đến quyền sử dụng không gian ngầm.
Hỗ trợ tài chính cho các đối tượng bị ảnh hưởng nặng trong quá trình thi công, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh.
Các bài học nhấn mạnh sự cần thiết của việc:
Coi trọng yếu tố lợi ích công cộng và pháp lý.
Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước – doanh nghiệp.
Nâng cao tính minh bạch trong bồi thường, công bố thông tin.
Tổ chức thi công và giải phóng mặt bằng theo nhiều giai đoạn linh hoạt, tùy thuộc điều kiện thực tế.
Hội thảo mang đến góc nhìn đa chiều và toàn diện về thu hồi đất – giải phóng mặt bằng trong các dự án đường sắt đô thị, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai nhiều dự án metro quan trọng tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… Việc nghiên cứu mô hình Thâm Quyến không chỉ giúp định hướng chính sách mà còn hỗ trợ xây dựng quy trình phù hợp thực tiễn, giảm thiểu rủi ro và đẩy nhanh tiến độ các dự án giao thông công cộng.
Nguồn: Thảo luận về thu hồi và giải phóng mặt bằng trong xây dựng tàu điện ngầm – Trường hợp nghiên cứu: Metro Thâm Quyến
Tác giả: Yao chenji
