Thích ứng với biến đổi khí hậu ở đô thị Hà Nội thông qua bảo tồn và phát triển không gian xanh
Không gian xanh đóng vai trò thiết yếu trong cấu trúc đô thị, không chỉ cải thiện chất lượng môi trường sống, cân bằng sinh thái mà còn góp phần quan trọng vào phát triển bền vững. Tại Hà Nội, mục tiêu xây dựng thành phố "Xanh, Thông minh và Hiện đại" đến năm 2030 đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự thiếu hụt quỹ đất và mật độ cây xanh thấp trong khu vực nội thành lịch sử.
Hiện trạng hệ thống không gian xanh của Hà Nội gồm các thành phần chính: mảng xanh (rừng, núi, ao hồ), tuyến xanh (dọc theo các sông) và điểm xanh (công viên, vườn hoa, hồ nước). Tuy nhiên, tỷ lệ cây xanh trung bình hiện nay chỉ đạt khoảng 1,93m²/người, thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn quốc gia (12–15m²/người), ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng không khí và sức khỏe người dân. Tình trạng lấn chiếm không gian công cộng, sự chậm trễ trong di dời các cơ sở công nghiệp và phân bố không đều quỹ đất xanh đang là những vấn đề nổi bật.
Để khắc phục, nhóm tác giả đề xuất phát triển không gian xanh theo hướng đa chiều và tích hợp, kết hợp nguyên lý sinh thái với quy hoạch hiện đại. Các giải pháp bao gồm: tăng cường cây xanh trên mái, tường, đường phố; phát triển công viên và vườn hoa hiện hữu; cải tạo các không gian công cộng cũ và áp dụng mô hình TOD (giao thông định hướng phát triển) nhằm tạo mạng lưới xanh - xanh lam thống nhất, kết nối giữa cây xanh và mặt nước trong đô thị. Đồng thời, việc phát triển không gian xanh ngầm như hầm đi bộ hay nhà ga cũng được khuyến khích nhằm tối ưu hóa diện tích sử dụng đất.
Bên cạnh giải pháp quy hoạch, việc xây dựng hệ thống quản lý không gian xanh đô thị cũng rất cần thiết. Quản lý này cần được phân cấp rõ ràng từ trung ương đến địa phương, đồng thời khuyến khích sự tham gia của cộng đồng cư dân.
Tóm lại, trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, việc bảo tồn và mở rộng không gian xanh là giải pháp then chốt giúp Hà Nội thích ứng, phát triển bền vững và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
