Hội thảo “Vấn đề phát triển bền vững dân tộc Chăm ở Ninh Thuận” – Góc nhìn khoa học và giải pháp thực tiễn
Trong khuôn khổ chương trình nghiên cứu phục vụ chiến lược phát triển bền vững tỉnh Ninh Thuận, hội thảo khoa học với chủ đề “Vấn đề phát triển bền vững dân tộc Chăm ở Ninh Thuận” do TS. Phú Văn Hẳn – Viện Khoa học Xã hội vùng Nam Bộ chủ trì đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, nhà quản lý và chuyên gia trong lĩnh vực dân tộc học, phát triển bền vững và văn hóa – xã hội vùng Nam Trung Bộ.
Bài tham luận tập trung phân tích một cách toàn diện thực trạng kinh tế, xã hội, văn hóa và môi trường của cộng đồng người Chăm tại Ninh Thuận, làm rõ những rào cản trong quá trình phát triển, đồng thời đề xuất hệ thống quan điểm, định hướng và giải pháp nhằm phát triển bền vững dân tộc Chăm, góp phần củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, bảo đảm ổn định chính trị – xã hội và hội nhập phát triển quốc gia.
Hiện trạng phát triển của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận
Người Chăm là dân tộc thiểu số có số dân đông thứ hai sau người Kinh tại Ninh Thuận, có lịch sử lâu đời, văn hóa đặc sắc và đóng góp quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế – xã hội của địa phương. Trong quá trình hội nhập, cộng đồng người Chăm đã cùng các dân tộc khác khai phá đất đai, phát triển nông nghiệp và xây dựng nên bản sắc vùng duyên hải Nam Trung Bộ.
Tuy nhiên, thực trạng phát triển của đồng bào Chăm vẫn còn nhiều khó khăn. Một bộ phận lớn người dân còn nghèo, thiếu đất sản xuất, thiếu vốn và kiến thức làm ăn; cơ sở hạ tầng vùng dân tộc thiểu số chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển; nhiều hộ vẫn phụ thuộc vào nông nghiệp truyền thống. Mức sống trung bình của người Chăm còn thấp so với mặt bằng chung của tỉnh và khu vực.
Bên cạnh đó, các vấn đề xã hội như việc làm, giáo dục, di cư, tôn giáo và văn hóa đang đặt ra nhiều thách thức mới. Khoảng cách giàu nghèo giữa các nhóm dân cư ngày càng lớn, trong khi công tác dạy nghề, tạo việc làm và chuyển dịch cơ cấu lao động ở vùng người Chăm vẫn còn chậm.
Những thách thức trong tiến trình phát triển bền vững
Theo TS. Phú Văn Hẳn, để hướng tới phát triển bền vững dân tộc Chăm, cần xem xét đồng thời năm trụ cột: kinh tế, xã hội, môi trường, văn hóa và chính trị. Trong đó, mối quan hệ dân tộc và tôn giáo có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giữ vững ổn định chính trị và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Cộng đồng người Chăm tại Ninh Thuận đang đối mặt với suy thoái môi trường, thiếu hụt tài nguyên thiên nhiên, nguồn nhân lực chất lượng thấp, trình độ sản xuất còn hạn chế. Hệ thống chính sách hiện hành dù đã được quan tâm nhưng vẫn cần điều chỉnh để phù hợp hơn với đặc điểm vùng đồng bào thiểu số.
Đáng chú ý, sự khác biệt về văn hóa, tín ngưỡng (Bàlamôn, Bani, Hồi giáo Islam, Phật giáo…) vừa là nét đặc trưng, vừa là yếu tố cần được quản lý, định hướng phù hợp nhằm phát huy giá trị tích cực, đồng thời hạn chế nguy cơ bị lợi dụng vào mục đích cực đoan.
Định hướng và giải pháp phát triển bền vững dân tộc Chăm
Báo cáo hội thảo đề xuất nhóm giải pháp tổng hợp, bao gồm:
Phát triển kinh tế – tạo sinh kế bền vững, chuyển dịch cơ cấu lao động, phát triển các ngành nghề truyền thống kết hợp du lịch văn hóa Chăm.
Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề, chú trọng giáo dục song ngữ, khuyến khích thanh niên người Chăm học tập và tham gia các ngành nghề mới.
Cải thiện cơ sở hạ tầng vùng dân tộc thiểu số, bảo đảm tiếp cận thuận tiện đến y tế, giáo dục và dịch vụ công.
Phát huy giá trị văn hóa – tôn giáo Chăm, kết hợp bảo tồn và phát triển, đưa văn hóa Chăm trở thành nguồn lực cho phát triển địa phương.
Tăng cường vai trò của đội ngũ cán bộ người Chăm, nâng cao năng lực quản lý, quy hoạch và tham gia hệ thống chính trị cơ sở.
Xây dựng chính sách đặc thù cho vùng người Chăm, phù hợp với điều kiện tự nhiên, văn hóa và tập quán sinh kế của cộng đồng.
Kết luận
Hội thảo “Vấn đề phát triển bền vững dân tộc Chăm ở Ninh Thuận” không chỉ góp phần làm rõ thực trạng và những vấn đề đặt ra trong quá trình phát triển dân tộc Chăm, mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách dân tộc của tỉnh trong giai đoạn mới.
Thông qua các kiến nghị và giải pháp mang tính thực tiễn, hội thảo khẳng định: Phát triển bền vững dân tộc Chăm chính là phát triển Ninh Thuận bền vững, hướng đến mục tiêu “không ai bị bỏ lại phía sau”, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc Việt Nam thống nhất, vững mạnh.
Nguồn: Vấn đề phát triển bền vững dân tộc Chăm ở Ninh Thuận – Góc nhìn khoa học và giải pháp thực tiễn
Tác giả: TS. Phú Văn Hẳn – Viện Khoa học Xã hội vùng Nam Bộ
